ارزش‌گذاری دارایی نامشهود
ارزش‌گذاری دارایی نامشهود
امروزه در شاخص‌های جهانی مانند شاخص جهانی نوآوری (GII)، کشورها را براساس میزان دارایی‌های نامشهود و سرمایه‌گذاری بر این دارایی‌ها رتبه‌بندی می‌کنند. گزارش‌ها درباره تملک دارایی‌های نامشهود نشان می‌دهد که سال 2021 میزان تملک بنگاه‌های اقتصادی از دارایی‌های نامشهود به 74 تریلیون دلار رسیده که نسبت به سال 2019، افزایش 25 درصدی داشته است. هم‌چنین، نسبت سرمایه‌گذاری بر دارایی‌های نامشهود به سرمایه‌گذاری بر دارایی‌های مشهود در کشورهای توسعه‌یافته، شیب بسیار تندی گرفته است، به طوری که امروز سهم 12 درصدی از اقتصاد دنیا را سرمایه‌گذاری بر دارایی‌های نامشهود تشکیل می‌دهد. از این رو، ارزش‌گذاری دارایی‌های نامشهود یکی از مهم‌ترین مسائل و چالش‌های کسب‌وکارهای امروزی مخصوصا اکوسیستم استارتاپی دنیاست. این دارایی‌ها سهم مهم و تأثیرگذاری در میزان سود و درآمد یک کسبوکار دارند. البته بدیهی است در بعضی بیزینس‌ها مانند کسب‌وکارهای فناوری محور، سهم دارایی‌های نامشهود بسیار بیشتر است. به عنوان مثال، زمانی که کشف قیمت سهام یک شرکت را انجام می‌دهیم، تمام دارایی‌های مشهود و نامشهود باید شناسایی شوند اما بیشترین دارایی شرکت‌های دانش‌بنیان دارایی نامشهود است. اما دارایی نامشهود چیست؟
دارایی نامشهود (Intangible Asset) به دارایی‌ای گفته می‌شود که ماهیت فیزیکی نداشته باشد و بصورت مالکیت فکری و معنوی یا در کسبوکار منجر به ایجاد سود و ارزش گردد. این دارایی غیرجاری از حقوق قراردادی و سایر حقوق قانونی منشأ می‌گیرد. دارایی نامشهود باید دارای ویژگی‌هایی باشد که آن را از دارایی‌های دیگر متمایز نماید که این ویژگی‌ها شامل موارد زیر است:
عدم دسترسی: دسترسی دشوار به دارایی‌های نامشهود؛
شایستگی: دارایی‌های نامشهود باید منجر به ارزش‌آفرینی در کسبوکار گردند؛
قابلیت تقلید: دارایی‌های نامشهود نباید براحتی قابل الگوبرداری باشند؛
قابلیت جایگزینی: این دارایی‌ها باید به راحتی قابل جایگزین کردن نباشند؛
قابلیت انتقال: این دارایی‌ها نباید براحتی قابل انتقال و خرید و فروش باشند؛
پایداری و دوام: تداوم موقعیت رقابتی سازمان به پایداری و دوام دارایی‌های نامشهود بستگی دارد.
مطابق IVS 210، داراييهاي نامشهود به 5 طبقه تقسيم‌بندي مي‌شود:
- داراييهاي نامشهود مرتبط با بازاريابي
- علائم تجاري، نام‌هاي تجاري
- طرح‌هاي تجاري منحصر به فرد
- نام‌هاي دامنه وبگاه اينترنتي
- داراييهاي نامشهود مرتبط با هنر و ادب
- تئاتر، فيلم‌نامه، بازي
- كتاب‌ها، مجلات، روزنامه‌ها و ساير آثار ادبي
- موسيقي، آهنگ، اشعار، آهنگ‌هاي تبليغاتي
- عكس‌ها و تصاوير
- محصولات سمعي و بصري از جمله فيلم، ويدئو، كليپ موسيقي و برنامه‌هاي تلويزيوني
- داراييهاي نامشهود مرتبط با مشتري
- فهرست مشتريان
- قرارداد با مشتريان و ساير روابط غيرقراردادي
- صورت سفارشات با توليد
- داراييهاي نامشهود مرتبط با فناوري
- حقوق قراردادي يا غير قراردادي مرتبط با فناوري اختراع شده
- نرم‌افزارهاي كامپيوتري
- فناوري غير حق اختراع
- پايگاه‌هاي داده
- اسرار تجاري مانند فرمول‌ها و فرايند و دستورات تهيه سري
- داراييهاي نامشهود مرتبط با قراردادها
- قراردادهاي اعطاي مجوز (ليسانس) و حقوق ويژه (رويالتي)
- حق پخش
- قراردادهاي اجاره
- قراردادهاي خدمات يا تأمين
- قراردادهاي استخدامي
- قراردادهاي عدم رقابت
داراييهاي نامشهود قابليت‌هاي پوياي شركت مي‌باشد كه از شايستگي‌ها و منابع دانشي شامل ساختار سازماني، مهارت‌هاي كاركنان، قابليت‌هاي نوآوري تحقيق و توسعه، ميزان مشتريان، علائم تجاري و سهم بازار ايجاد شده است. امروزه بخش عمده‌اي از ارزش شركت‌ها، منعكس‌كننده داراييهاي نامشهود است؛ بنابراين براي ارزيابي شركت، نه تنها بايد داراييهاي مشهود را در نظر گرفت، بلكه بايد به توانايي و قدرت ايجاد ارزش به وسيله داراييهاي نامشهود نيز توجه كرد و امكان ارزشگذاري آنها را فراهم نمود. رویکردهای مختلفی برای ارزشگذاري داراييهاي نامشهود وجود دارد که در سه دسته زیر آمده‌اند:
- رویکرد بها: در رويكرد بها، ارزش دارايي نامشهود بر مبناي بهاي جايگزيني دارايي مشابه آن يا يك دارايي كه خدمات بالقوه يا فايده مشابه ارائه داده، تعيين مي‌گردد. در این روش میزان هزینه‌های مورد نیاز برای تولید و توسعه دارایی نامشهود محاسبه می‌گردد.
- رویکرد درآمد: در رويكرد درآمد، ارزش دارايي نامشهود را مي‌توان با مراجعه به ارزش فعلي درآمد، جريان‌هاي نقدي يا صرفه‌جويي در هزينه‌ها كه قابل انتساب به دارايي نامشهود طي عمر اقتصادي آن است، تعيين كرد. یکی از خطاهای رایج در این روش عدم تمایز در ارزیابی ارزش کسبوکار (بعنوان دارایی نامشهود سازمان) و برآورد ارزش دارایی (فکری و دانشی) است. بسیار حیاتی است که میان درآمد حاصل از دارایی نامشهود و درآمد حاصل از کسبوکار تمایز قائل گردد.
- رویکرد بازار: طبق رويكرد بازار، ارزش دارايي نامشهود را مي‌توان با مراجعه به فعاليت بازار تعيين نمود (مثلاً از طريق معاملاتي كه شامل همان دارايي يا مشابه آن است.) در این روش ارزش واقعی معاملات، از طریق استخراج اطلاعات فروش، مجوزها و دارایی‌های نامشهود مشابه مشخص می‌گردد.
چند فاکتور در تعیین ارزش دارایی‌های نامشهود موثر هستند که از جمله آنها می‌توان به عمر مفید باقی‌مانده، ارزش بلند مدت و تأثیرگذاری آن و نحوه حصول و به‌دست‌آوردن اشاره کرد.
شرکت خدمات تجاری‌سازی فناوری‌های پیشرفته دادفلامینگو، به‌عنوان نخستین شرکت دانش‌بنیان کشور در زمینه ارائه خدمات حقوقی و ارزش‌گذاری دارایی‌های نامشهود و اولین دارنده ی مجوز سادان درخصوص ارزش‌گذاری دارایی های نامشهود (مجوز مشترک بین سازمان برنامه و بودجه، شورای عالی کارشناسان رسمی دادگستری و معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری)، با بهره‌گیری از تیم متخصص، متشکل از دانش‌آموختگان ممتاز داخل و خارج و متخصصان و ارزیابان مجرب، به همراه کارشناسان رسمی دادگستری وظیفه ارزش‌گذاری روشمند و قانونی دانش فنی، دستاوردهای علمی، دارایی‌های نامشهود و استارت‌آپ‌ها را در تمامی حوزههای صنعتی و خدماتی کشور برعهده داشته و در راستای تسهیل تجاری‌سازی دانش بومی کشور گام‌های مهمی برداشته است.
مشاوره رایگان کسب و کارهای دانش بنیان...