سرمایه‌گذاری خارجی از عرصه‌های اصلی تجارت بین‌الملل است. سرمایه‌گذاری عملی حقوقی و تجاری است که به طریق مستقیم و غیرمستقیم، منجر به تأمین سرمایه‌های لازم برای اهداف مشخص در چارچوب قانون است. به عبارت ساده‌تر، سرمایه‌گذاری خارجی عملی حقوقی و با ماهیت قراردادی است که طی آن دارایی‌های مادی و غیرمادی از کشوری به کشور دیگر به منظور تولید ثروت منتقل می‌گردد. سرمایه‌گذاری خارجی شاخه‌ای قدیمی از حقوق بین‌الملل است که میان حوزه‌های مختلف عمومی و خصوصی پیوند برقرار می‌کند؛ در سرمایه‌گذاری خارجی، عناصر و موضوعات زیر مطرح می‌شوند:

• سرمایه‌گذار خارجی؛
• سرمایه خارجی (که به وسیله اتباع خارجی تأمین شده یا با منشأ خارجی وارد عرصه تجارت می‌شوند)؛
• کشورهای سرمایه‌فرست (Capital Exporting Countries)؛
• کشورهای سرمایه‌پذیر (Capital Importing Countries)؛
• چارچوب‌های قانونی و ترتیبات قراردادی سرمایه‌گذاری خارجی؛
• حمایت از سرمایه‌گذاری خارجی و تضمین امنیت سرمایه‌گذاری؛
• مساعدت‌ها برای جلب حمایت سرمایه‌گذاری خارجی؛
• سلب مالکیت، ملی کردن، مصادره سرمایه خارجی و حمایت‌های قانونی در صورت بروز این اتفاقات؛
• حل و فصل اختلافات ناشی از سرمایه‌گذاری؛
• قوانین و مقررات تشویق، جلب و حمایت سرمایه‌گذاری خارجی؛
• کنوانسیون‌ها و معاهدات دوجانبه یا چندجانبه سرمایه‌گذاری (Bilateral and Multilateral Investment Treaties)؛
• آژانس‌های ملی و بین‌المللی تشویق و حمایت سرمایه‌گذاری خارجی؛
• رویه‌های عملی سرمایه‌گذاری خارجی و وضعیت مالی و تجاری عرصه‌های آن؛
• رویه‌های قضائی و داوری سرمایه‌گذاری خارجی؛
• حقوق مالکیت فکری و ثبتی سرمایه‌گذاری خارجی؛ و... .

دادفلامینگو و سرمایه‌گذاری خارجی

دادفلامینگو و دپارتمان حقوقی آن، در عرصه‌های متنوع سرمایه‌گذاری خارجی در کشور ایران دارای سوابق درخشانی است؛ از جمله در طیف متنوعی از عرصه‌های زیر:

• تدوین آیین‌نامه ارزش‌گذاری دارایی‌های نامشهود در طرح‌های سرمایه‌گذاری مصوب 1396 هیأت وزیران: این آیین‌نامه در اجرای تبصره ماده 11 قانون مرجع سرمایه‌گذاری خارجی در ایران، یعنی قانون تشویق و حمایت سرمایه‌گذاری خارجی مصوب 1380 برای مقرر کردن «ترتیبات مربوط به نحوه ارزیابی و ثبت سرمایه خارجی» از سوی دادفلامینگو به عنوان یک خدمت ملی تدوین شده است؛ زیرا دادفلامینگو اولین مجموعه حقوقی ـ مالی کشور است که در راستای پیوند حقوق و ارزش‌گذاری، آیین‌نامه مزبور را که در حوزه سرمایه‌گذاری داخلی و خارجی کاربرد دارد تدوین نموده است. بر طبق ماده 2 از این آیین‌نامه، کلیه طرح‌هایی که یک طرف آن دستگاه‌های اجرایی کشور باشند نیز مشمول آیین ارزش‌گذاری آن قرار دارند.
• مشاوره‌های متعدد در سرمایه‌گذاری‌های مختلف شرکت‌های تجاری و اتباع ایرانی در خارج از کشور؛
• مشاوره‌های متعدد در سرمایه‌گذاری‌های مختلف شرکت‌های تجاری و اتباع خارجی در داخل ایران؛
• تنظیم قراردادها متنوع سرمایه‌گذاری‌های مستقیم و غیرمستقیم خارجی که شامل انواع مختلف قراردادهای جوینت ونچر (Joint Venture – JV) می‌گردد؛
• ارائه مشاوره مالی، تجاری و حقوقی به طرح‌های سرمایه‌گذاری؛
• تدوین راهبردهای حقوقی و تجاری برای دفاع از حقوق سرمایه‌گذاران و سرمایه‌پذیران طرح‌های سرمایه‌گذاری؛
• شرکت در دعاوی و داوری‌های مربوط به سرمایه‌گذاری‌های خارجی.

در فرآیند تشکیل قراردادهای سرمایه‌گذاری مشارکتی یا مشارکت انتفاعی (جوینت ونچر)، آشنایی و بررسی موارد زیر از سوی حقوقدانان متخصص در تجارت بین‌الملل ضروری است:

• انواع مختلف سرمایه‌گذاری مستقیم (FDI) و غیرمستقیم از راه قرارداد و بورس؛
• نظر به قصد سرمایه‌گذاری که صرفاً انتفاعی باشد یا مدیریتی؛
• اعتبارسنجی، ارزیابی بایسته یا بررسی موشکافانه (معروف به Due Diligence)؛
• مطالعات امکان‌سنجی (FS – Feasibility Studies)؛
• کمک به تدوین طرح‌های تجاری (Business Plan)؛
• موافقت‌نامه‌های رازداری یا عدم افشای اسرار (NDA/CDA)؛
• تفاهم‌نامه‌ها (MoU یا Heads of Terms (HT))؛
• موافقت‌نامه پایه (Basic Agreement یا Letter of Agreement)؛
• موافقت‌نامه سهام‌داری (SHA – Shareholding Agreement)؛
• موافقت‌نامه کمیته مدیریت مشترک (Joint Management Committee Agreement)؛
• آشنایی با ماهیت قراردادهای مختلف سرمایه‌گذاری و جوینت ونچر و تفکیک عناوین مختلف از یکدیگر و انتخاب قالب‌های صحیح همکاری، برای مثال عناوینی از قبیل Joint Venture، Partnership، SHA، Consortium (کنسرسیوم)، Merger، Acquisition، Alliance؛ و تشکیل سرمایه‌گذاری در قالب شرکتی یا قراردادی یا گروه‌های سرمایه‌گذاری با منافع مشترک؛
• شناخت رویه‌های حاکم بر تجارت جهانی و ماهیت نهادهای حقوقی تعریف‌شده در تجارت بین‌الملل که شامل اصطلاحاتی از قبیل شرکت‌های چندملیتی، هلدینگ‌ها، شرکت مادر، شرکت‌های فرعی و وابسته، شعبات، نمایندگی‌ها، مباحث مربوط به تابعیت و محدوده مجاز فعالیت آنها و... .

مقررات سرمایه‌گذاری‌های خارجی در ایران

ایران در راستای جلب و پذیرش سرمایه‌های خارجی، از دیرباز قوانین و مقررات مختلفی را در حقوق خود داشته است؛ همچنین مقرراتی از قانون اساسی کشور تا قوانین عادی و سپس آیین‌نامه‌های اجرایی دولتی وجود دارند که موضوع مستقیم یا غیرمستقیم آنها با سرمایه‌گذاری ارتباط دارد:

• قانون تشویق و حمایت سرمایه‌گذاری خارجی؛
• قانون مدنی؛
• قانون تجارت؛
• قوانین و مقررات مربوط به ثبت شرکت‌ها؛
• آیین‌نامه اجرایی قانون اجازه ثبت شعبه یا نمایندگی شرکت‌های خارجی؛
• آیین‌نامه نحوه تأسیس و عملیات شعب بانک‌های خارجی در ایران؛
• قوانین و مقررات بورسی و بانکی و بیمه؛
• قوانین برنامه‌های پنج‌ساله توسعه کشور و قانون احکام دائمی برنامه‌های توسعه کشور؛
• تفاسیر موجود در خصوص اصل 44 و 81 قانون اساسی؛
• قانون چگونگی اداره مناطق آزاد تجاری ـ صنعتی و مقررات سرمایه‌گذاری در مناطق آزاد تجاری ـ صنعتی؛
• آیین‌نامه نحوه استفاده از زمین و منابع ملی؛
• قانون نفت؛
• قانون معادن؛
• قانون ثبت اختراعات، طرح‌های صنعتی و علائم تجاری؛
• قانون حداکثر استفاده از توان فنی و مهندسی، تولیدی، صنعتی و اجرایی کشور در اجرای پروژه‌ها و ایجاد تسهیلات به منظور صدور خدمات؛
• قانون تأسیس شرکت مخابرات ایران؛
• قانون اصلاح قانون انحصار دخانیات؛
• آیین‌نامه سرمایه‌گذاری خارجی در بورس و بازارهای خارج از بورس؛
• و کلیه مقررات مرتبط با بهره‌برداری از منابع، شرکت‌ها، حقوق تعهدات و... .

نتیجه‌گیری

امر سرمایه‌گذاری شامل سرمایه‌گذاری خارجی یک موضوع بسیار پیچیده و چندبعدی است و علاوه بر احاطۀ علمی، احتیاج به تجربه و آشنایی با رویه عملی دارد. مجموعه دادفلامینگو و تیم حقوقی آن علاوه بر احاطه علمی به سرمایه‌گذاری خارجی و تجربه رگولاتوری، به افراد و شرکت‌های متعدد خارجی و داخلی در زمینه‌ها و روش‌های مختلف سرمایه‌گذاری مستقیم و غیرمستقیم خارجی، از طریق ثبت شرکت در داخل کشور و مناطق آزاد تجاری ـ صنعتی، ادغام، قراردادها و مشاوره در بخش انرژی و نفت و گاز و... مشاوره داده و برای آنها تنظیم قرارداد نموده‌اند. همچنین دادفلامینگو آمادۀ ورود به فرآیند داوری، دفاع در آن، دعاوی و اختلافات، مذاکرات و کلیه روندهای مربوط به سرمایه‌گذاری برای فعالان تجاری است.